D’Herrschaft vum Grand-Duc Jean, vun 1964 bis an d’Joer 2000, war eng entscheedend Period an der Geschicht vu Lëtzebuerg. Di Zäit deemools war gepräägt vu politescher Stabilitéit, vun der Moderniséierung vum Land a vun engem resolutten Engagement fir d’europäesch Integratioun. Seng Herrschaft war begleet vun der wirtschaftlecher Entwécklung vum Land dat sech op der internationaler Bün ëmmer méi behaapte konnt. Als diskreeten awer ganz engagéierte Staatschef verkierpert de Jean eng Monarchie, déi no bei de Leit an den Entwécklunge vun der deemoleger Zäit ugepasst war.

De Prënz Jean gëtt de 5. Januar 1921 op Schlass Bierg gebuer. Seng Elteren, d’Grande-Duchesse Charlotte an de Prënz Félix vu Bourbon-Parma, siche seng Virnimm geziilt eraus: Jean, als Hommage un de Grof Jang de Blannen, eng emblematesch Figur aus der Lëtzebuerger Geschicht; Benoît, als Referenz op de Poopst Benedikt XV.; a Guillaume, den traditionelle Virnumm am Haus Nassau.

Déi éischt Jore vu senger Educatioun verbréngt hien doheem: De Jean gëtt dem Marie-Louise Knaff uvertraut, der “Joffer”, déi vu Klengem un de Prënz genee ewéi duerno seng Schwësteren Elisabeth (1922-2011), Marie-Adélaïde (1924-2007), Marie-Gabrielle (1925-2023), Alix (1929-2019) a säi Brudder Charles (1927-1977) an d’Lëtzebuerger Sprooch a Gebräicher aféiert. De Jean entwéckelt och a ganz jonkem Alter schonn eng Leidenschaft fir sportlech Aktivitéiten, wat hien 1946 dozou féiert, sech am Internationalen Olympesche Kommitee ze engagéieren.

Als Kand begleet hie seng Eltere bei verschiddenen ëffentleche Sortien an iwwerhëlt hei souguer heiansdo eng zeremoniell Roll, zum Beispill bei der Daf vun engem Fliger oder bei offizielle Paraden, wat him erlaabt, sech no an no mat senge künftege Representatiounsaufgabe vertraut ze maachen. Esou passéiert hien zum Beispill den 23. Januar 1933 eng alleréischte Kéier un der Säit vu sengem Papp de Fräiwëllegecorps vun der Gendarmerie an der Police Revue.

Vun 1934 bis 1938 verléisst de Prënz Jean de Grand-Duché a geet a Groussbritannien an d’Internat vun der Benediktinerschoul Ampleforth-College am Yorkshire, déi vun hire Schüler eng streng Disziplin verlaangt - en Atout, dee sech bei sengem militäreschen Engagement wärend dem Zweete Weltkrich als wäertvoll erweise wäert.

Zeréck zu Lëtzebuerg kritt de Jean eng Zousazausbildung vu Privatenseignanten, dorënner de Pierre Frieden, de spéidere Staatsminister. 1939 gëtt de Jean volljäreg a kritt duerch e groussherzoglechen Arrêté den Éierentitel “Lieutenant vun der Lëtzebuerger Arméi”. Als Trounfollger konzentréiere seng Representatiounsaufgabe sech op Evenementer vun nationaler Bedeitung, dorënner besonnesch d’Festivitéite ronderëm de Centenaire, den honnertjärege Jubiläum vun der Lëtzebuerger Onofhängegkeet - eng grouss Demonstratioun vu Patriotismus, nëmmen e puer Méint éier déi däitsch Truppen am Mee 1940 an d’Land afalen. Hie vertrëtt och alt emol seng Mamm am Ausland, sou zum Beispill am August 1939 bei der Weltausstellung zu New York, wou hien zesumme mat sengem Papp, dem Prënz Félix, un der Aweiung vum lëtzebuergesche Pavillon deelhëlt an do och dem President Roosevelt begéint.

A Begleedung vun hirem Papp ginn d’Prënzekanner u Bord vun der USS Trenton, déi si op Annapolis an Amerika bréngt. Duerno installéiert de Prënz Jean sech a Kanada a schreift sech op der Universitéit Laval am Quebec an, wou hien Droit, Philosophie a Politikwëssenschafte studéiert, éier d’Famill sougenannte Goodwill-Touren ënnerhëlt. 

#BBD0E0 »

Dës Toure féiere si an de Mëttlere Weste vun Amerika, wou d’Grande-Duchesse probéiert, bei den Nokomme vu lëtzebuergeschen Auswanderer finanziell Mëttel a politesch Ënnerstëtzung ze mobiliséieren. Viru sengem militäreschen Engagement am Krich setzt de Prënz Jean sech um amerikanesche Kontinent un der Säit vun deenen anere Membere vu senger Famill fir d’Lëtzebuerger Saach an: A Begleedung vum Guy Konsbruck, dem Aide de camp vun der Famill, geet hien am Juni 1942 a Brasilien a begéint hei Nokomme vu lëtzebuergeschen Auswanderer. Hien hëlt och zesumme mat anere Membere vun exiléierte Kinneksfamillen un enger Emissioun vun der NBC deel, déi ënner dem Haut Patronage vum “Council for Democracy” steet. Méi spéit, wärend senger militärescher Ausbildung an England, adresséiert hie sech am Juli 1943 um Mikro vun der BBC un d’Lëtzebuerger Jugend, fir si zu Eenheet an Ausdauer opzeruffen.

No enger Visitt am Wäissen Haus am Joer 1942 gëtt ausgemaach, datt de Jean a säi Papp, de Prënz Félix, der brittescher Arméi bäitrieden. Dës Decisioun gëtt geholl, well den Naziregime d’Zwangsrekrutéierung vun de jonke Lëtzebuerger agefouert huet. Am November 1942 trëtt de Prënz Jean an d’brittesch Arméi an, wou hien am Regiment vun den “Irish Guards” déngt. Den Ufank vu senger Ausbildung absolvéiert hien zu Caterham an zu Pirbright, duerno kënnt hien an d’“Royal Military Academy” vu Sandhurst. 

De Prënz Jean gëtt am Mäerz 1944 zum Lieutenant befërdert an heemlech op Eastbourne geschéckt, éier säi Regiment den 11. Juni am Kader vun enger Verstäerkungsmissioun an der Normandie lant. An deenen nächste Méint hëlt hien un e puer vun deene kriteschste Campagnë vum Krich deel: d’Befreiung vu Caen, de Virmarsch vun den Alliéierte queesch duerch Frankräich an d’Befreiung vu Bréissel am September 1944. Den 10. September kënnt hien am Nomëtten op Lëtzebuerg zeréck, wou hie säi Papp erëmgesäit. Béid Prënze ginn um Knuedler gefeiert an de Félix schwéngt de Lëtzebuerger Fändel aus der Fënster um éischte Stack vun der Gemeng.

De Prënz Jean geet duerno hannescht bei seng Eenheet, fir un der Operatioun “Market Garden” an un der Ardennenoffensiv deelzehuelen. En ass och bei der Offensiv géint d’Siegfriedlinn a bei der Iwwernam am Reichswald dobäi, a stéisst bis zum Enn vum Krich an Däitschland vir. Fir de Retour vun der Grande-Duchesse Charlotte am Abrëll 1945 gëtt hien op Lëtzebuerg zeréckgeruff. Als Kolonell vun den “Irish Guards” bleift hie bis zu senger Demobilisatioun am Juni 1974 am Regiment.

Parallel dozou iwwerhëlt de Prënz Jean ëmmer méi zeremoniell an institutionell Verflichtungen a vertrëtt Lëtzebuerg bei internationalen Evenementer ewéi der Hochzäit vun der zukünfteger englescher Kinnigin Elisabeth mam Prënz Philip Mountbatten am Joer 1947 oder beim Iwwerreeche vun enger Goldmedail un de lëtzebuergeschen Athleet Josy Barthel, dee bei der Olympiad vun Helsinki am Joer 1952 d’1500-Meter-Course gewënnt.

D’Koppel bestit sech den 9. Abrëll 1953 an der Kathedral vu Lëtzebuerg a wunnt vun do un um Betzder Schlass, wou och hir fënnef Kanner op d’Welt kommen: d’Prinzessin Marie-Astrid (*1954), de Prënz Henri, den zukünftege Grand-Duc (*1955), de Prënz Jean (*1957), d’Prinzessin Margaretha (*1957) an de Prënz Guillaume (*1963). D’Gebuert vun dësem leschte Kand kritt de Jean per Telegramm annoncéiert, wéi hie grad op enger Staatsvisitt zu Washington D.C. ass.

Op säin zukünftege Règne bereet de Prënz Jean sech vir, andeem hien no an no an den institutionelle System vu Lëtzebuerg antrëtt: 1951 gëtt hie Member vum Staatsrot, wat him erlaabt, seng Kenntnisser vun den Ofleef an der legislativer Prozedur ze verdéiwen, an de 4. Mee 1961 gëtt hien zum Lieutenant-Représentant vun der Grande-Duchesse Charlotte ernannt. De groussherzoglechen Arrêté vum 28. Abrëll leet Follgendes fest:

Als Staatschef vertrëtt de Jean säi Land bei sëllege Staatsvisitten oder offiziellen Uläss am Ausland oder zu Lëtzebuerg. Am Laf vu senger Regierungszäit waren dat der ronn sechzeg, dorënner déi am Vatikan an a Brasilien (1965), an der Belsch (1967), an England (1972), an der UdSSR (1975), a China (1979), an Amerika (1984) an a Japan (1999). Bei senger Visitt an England gëtt hien zum Ritter vum Order of the Garter geschloen, wat déi héchst brittesch Éierenauszeechnung ass.

1985 empfänken de Jean an d’Joséphine-Charlotte zu Lëtzebuerg de Poopst Jean-Paul II. - eng Visitt, déi fir d’kathoulesch Bevëlkerung vum Land eng grouss symbolesch Bedeitung huet. Als Vertrieder vu sengem Land kritt de Grand-Duc Jean 1986 de Karlspräis, als Unerkennung fir den Engagement vu Lëtzebuerg am europäeschen Integratiounsprozess. 1990 huet hien des Weidere virum Europäesche Parlament déi fest Ënnerstëtzung vu Lëtzebuerg fir e vereenegt a kooperatiivt Europa bekräftegt.

Wärend sengem ganze Règne leet de Grand-Duc Jean ëmmer vill Wäert op d’Verbonnenheet mat der lëtzebuergescher Bevëlkerung, wéi zum Beispill seng Visitt an de Katastrophegebidder no de schwéieren Iwwerschwemmungen am Land am Joer 1993 weist. Seng berouegend an zudéifst mënschlech Presenz bitt den Affer deen Trouscht, dee si brauchen. A senge Joresusprooche schwätzt hien Theemen ewéi Mënscherechter, Jugend, Wirtschaft, Ëmwelt, national Identitéit an europäesch Eenegung un. Op eng bescheiden Aart a Weis, an nawell am Bewosstsi vun den aktuelle gesellschaftlechen Erausfuerderungen, insistéiert hien, wéi wichteg et ass, d’Kultur an d’Wäerter vum Land oprecht ze erhalen. Um politesche Plang begleet de Grand-Duc Jean d’Regierungswiessele mat roueger Hand a superviséiert de Muechtwiessel tëschent de Premiere Gaston Thorn am Joer 1974, Pierre Werner am Joer 1979, Jacques Santer am Joer 1984 a Jean-Claude Juncker am Joer 1995.

D’Joer 1990 markéiert de Centenaire vun der nationaler Lëtzebuerger Dynastie. Zum Programm vun de Festivitéiten zielen d’Aweiung vum Monument vun der Grande-Duchesse Charlotte op der Clairefontaine-Plaz an eng Zeremonie zu Weilburg a Presenz vun der Kinnigin Beatrix vun Holland, déi d’dynastesch Verbindungen tëschent deenen zwee Herrscherhaiser ënnersträicht. 

D’Enn vu sengem Règne war da schliisslech och vun de Commemoratioune vum Zweete Weltkrich gepräägt: Sou ass hien zum Beispill bei de Feierlechkeete fir de 50. Joresdag vum Generalstreik vun 1942 derbäi an hëlt un den Zeremonien am Kader vun der Landung an der Normandie am Joer 1944 deel - wou hien deen eenzege Staatschef ass, deen am Zweete Weltkrich gekämpft hat.

An dëser Eegenschaft presidéiert hie sëlleg Sëtzunge vum Conseil vun der Luxembourg Boy Scout Association (LBSA) an hëlt u ville Manifestatiounen an Aktivitéite vun de Scouten deel, dorënner besonnesch de Jubica 82, en internationale Camp, deen zu Betzder iwwer dräidausenddräihonnert Scouten aus véieranzwanzeg Länner a véier Kontinenter zesummebréngt. 1995 gëtt hien “als Unerkennung fir aussergewéinlech Leeschtungen” mam bronzene Wollef ausgezeechent, déi héchsten Auszeechnung, déi de Kommitee vun der Weltorganisatioun vun de Scoute ka verginn.

De Grand-Duc Jean vertrëtt Lëtzebuerg weiderhi bei groussen Evenementer, wéi der Commemoratioun vum siwwenzegste Joresdag vun der Landung an der Normandie de 6. Juni 2014 zu Ouistreham.

Als groussen Naturfrënd interesséiert de Jean sech besonnesch fir Ëmweltproblemer an de Schutz vu Fauna a Flora. Säi Récktrëtt erlaabt him, duerch Lëtzebuerg ze fueren, fir Kierchen a Kapellen ze besichen, an och vill an de Wéngerte laanscht d’Musel an an de Bëscher spadséieren ze goen. Zu senge Liblingsplazen zielen d’Naturschutzgebitt vu Remerschen, wou hie mat grousser Faszinatioun wëll Vulle beobacht, an d’Misärsbréck zu Esch-Sauer mat hirer wonnerbarer Vue op de Stauséi. Hie suivéiert leidenschaftlech gär den Tour de Luxembourg am Cyclissem a beschäftegt sech mat Fotografie a Molerei.

Am Januar 2016 gëtt säi fënnefannonzegste Gebuertsdag grouss gefeiert; e puer Honnert Perséinlechkeeten, Vertrieder aus der Politik, der Wirtschaft an der Kultur a vun anere Kinnekshaiser huelen um Galaconcert deel, deen him zu Éieren an der Philharmonie stattfënnt.

Hie stierft den 23. Abrëll 2019 un de Follge vun enger Longenentzündung. Eng grouss, stëll Mass vu Leit defiléiert am groussherzogleche Palais, wou hien opgeboort ass, fir him déi lescht Éier ze erweisen. De Grand-Duc Jean rout un der Säit vu senger Fra, der Grande-Duchesse Joséphine-Charlotte, an der groussherzoglecher Krypta zu Lëtzebuerg.