De Grand-Duc Jean

De Grand-Duc Jean Benoît Guillaume Robert Antoine Louis Marie Adolphe Marc d'Aviano vu Lëtzebuerg, Herzog vun Nassau, Prënz vu Bourbon-Parma, war den eelste Jong vun der Grande-Duchesse Charlotte an dem Prënz Félix vu Bourbon-Parma. Säin Dafpätter war de Poopst Benedikt XV.

De gréissten Deel vu senger Kandheet huet hien op Schlass Bierg verbruecht. D'Primärschoul an en Deel vum Lycée huet hien zu Lëtzebuerg absolvéiert. Vun 1934 bis 1938 war hien am Ampleforth College (Yorkshire) an England, wou hien den Ofschloss gemaach huet. Wéi de Prënz Jean de 5. Januar 1939 volljäreg ginn ass, krut hien den Titel Ierfgroussherzog vu Lëtzebuerg, an ass domat zum Trounfollger vum Grand-Duché ginn.

Den Ierfgroussherzog Jean huet sech den 9. Abrëll 1953 mat der Prinzessin Joséphine-Charlotte vun der Belsch bestuet.

Den 10. Mee 1940 huet de Prënz Jean, zesumme mat sengen Elteren, Lëtzebuerg verlooss, fir virun der däitscher Besatzung ze flüchten. D'Famill ass an enger éischter Phas a Frankräich gaangen a vun do aus virun, iwwer Spuenien a Portugal. Déi nächst Etappe waren Amerika, Kanada an England. Am Quebec huet de Prënz Jean op der Universitéit Laval Droit a Politikwëssenschafte studéiert.

An de Joren 1941 an 1942 huet de Prënz Jean, am Optrag vu senger Mamm, der Grande-Duchesse Charlotte, a mat der Ënnerstëtzung vun der Regierung vum Premierminister Pierre Dupong, eng Goodwill Tour duerch Amerika a Brasilie gemaach, bei d'Diaspora vu Lëtzebuerger. Domat sollt eng Solidaritéitsbeweegung entstoen an en nationalen Hëllefsfong geschafe gi fir den Neesopbau vum Grand-Duché.

Eng Goodwill Tour

Dës Goodwill-Tour féiert hien an déi grouss Stied vum amerikanesche Mëttlere Westen, wou eng grouss Gemeinschaft vu Lëtzebuerger an hir Nokomme liewen: Chicago, Aurora, Dubuque, Luxemburg, Remsen, Milwaukee, Saint Paul, Minneapolis a Port Washington. Wärend der Goodwill-Tour verurteelt de Prënz d'Invasioun vum Grand-Duché:

A senge Rieden huet de Prënz Jean d'Virgoe vum Reichskanzler Adolf Hitler an Däitschland an an Europa verurteelt an d'Amerikaner an déi Lëtzebuerger Diaspora zur Solidaritéit mam Grand-Duché opgeruff.

Tëscht dem 19. Juni an dem 8. Juli 1942 huet de Prënz Jean seng Rees a Brasilie virugefouert, wou och grouss Kolonië vu Lëtzebuerger gelieft hunn.

Militärdéngscht

De 6. Oktober 1942 hunn den Ierfgroussherzog a säi Papp, de Prënz Félix, Kanada verlooss a Richtung England, fir der brittescher Arméi bäizetrieden. Op Rot vum Kinnek Georges VI. huet de Prënz Jean sech bei d'Irish Guards gemellt. Déi éischt Méint vun der Ausbildung huet de Prënz zu Caterham a Pirbright verbruecht, éier hien an d'Royal Military Academy Sandhurst an der Mons-Kasär zu Aldershot koum, déi hien den 28. Juli 1943 am Rang vum Second Lieutenant verlooss huet. Nach de selwechten Dag huet hie sech iwwer d'BBC un d'Lëtzebuerger adresséiert.

Am August 1943 ass de Prënz dem Ausbildungsbatailloun vun de Guards zu Lingfield bäigetrueden. Wärend där Zäit huet hien och alt emol Waach virum Buckingham Palace gestanen. Hien huet sech ëmmer un e Besuch vu senger Mamm a senge Schwësteren erënnert, wou hien huet missen ouni Reaktioun am Garde-à-vous stoe bleiwen.

Am Februar 1944 ass hien an den 3rd Battalion Irish Guards vun der Guards Armoured Division komm, déi zu Malton, Yorkshire, stationéiert war. Zu Malton gouf d'Batailloun op d'Landung an der Normandie virbereet an ausgebilt. Den 3. Mäerz 1944 gouf de Prënz Jean zum Lieutenant befërdert. Enn Abrëll gouf d'Batailloun ënner gréisster Diskretioun op Eastbourne verluecht.

Landung a Befreiung

Den 11. Juni lant de Prënz Jean als Member vun enger Verstäerkungseenheet an der Normandie. Säi Peloton goung dem 3. Batailloun viraus, dat eréischt den 23. Juni bei Arromanches u Land goung. Dono huet hien an der Normandie am Generolstab vun der 32. Brigad vun der Guards Armoured Divisioun gedéngt a war bei der Schluecht ëm Caen (Operation Goodwood) dobäi. Nodeems d'Panzerdivisioun vun de Guards héich Verloschter erlidden hat, gouf se dem XXX. Corps ënnerstallt a krut den Uerder, a Richtung belsch Grenz ze goen.

De 25. August (Befreiung vu Paräis) sinn d'Zaldote vun der Divisioun bei Vernon iwwer d'Seine gaangen, den 29. August ware se bei der Somme. Si befreien Arras an Douai op hirem Duerchgang a kommen um Owend vum 3. September zu Bréissel un. Den Dag drop war d'Divisioun bei de militäreschen Zeremonië virum Denkmal vum onbekannten Zaldot virun der Gemeng dobäi, éier si virun a Richtung Oste gefuer sinn. De 7. September kritt de Prënz Jean zu Bourg-Léopold den Uerder, sech sengem Papp, dem Prënz Félix, bei der 5. amerikanescher Panzerdivisioun (Victory Division) unzeschléissen.

Den 10. September 1944 ass hien, just e puer Stonnen no sengem Papp, mat den amerikaneschen Truppen, déi de Grand-Duché befreit hunn, iwwer d'Lëtzebuerger Grenz komm. Nomëttes ass hien an der Stad Lëtzebuerg agetraff, wou hie vu ville Mënsche mat grousser Begeeschterung empfaange gouf.

Enn vum Krich

No e puer Deeg am befreite Lëtzebuerg goung de Prënz Jean hannescht bei seng Eenheet, déi vum 17. September un un der Operatioun Market Garden (Befreiung vun Arnheim) dobäi ass. Wärend der Ardennenoffensiv war d'Guards Armoured Division tëscht Tienen an Namur stationéiert mam Opdrag, den Däitschen de Wee op Antwerpen ze verspären.

Den 11. Februar 1945 ass déi 32. Brigad un den Ugrëff am Reichswald (südlech vun Nijmegen) géint d'Siegfriedlinn bedeelegt. Si ass bei der Iwwernam vum Reichswald nordwestlech vu Wesel dobäi a bleift un der Säit vun den alliéierten Truppen an Däitschland bis zum Enn vum Krich.

Nodeems den däitsche Widderstand an deem Secteur gebrach war, huet d'Guards Armoured Division sech op de Wee a Richtung Bremen an Hamburg gemaach. Ufank Abrëll 1945 kritt de Prënz Jean den Uerder, hannescht op Lëtzebuerg ze goen, wou d'Grande-Duchesse Charlotte zréckerwaart gëtt. De 14. Abrëll 1945 koum den Ierfgroussherzog op Lëtzebuerg zréck, fir den triumphale Retour vu senger Mamm matzeerliewen.

E puer Deeg no der Kapitulatioun vun Däitschland gouf hien am Rang vum Kapitän vun den Irish Guards op d'alliéiert Militärmissioun vu Lëtzebuerg ofkommandéiert. Hie gouf op Berlin geschéckt an huet sech besonnesch fir d'Schicksal vun den deportéierte Lëtzebuerger an hir Réckféierung agesat.

De 17. Juli gouf hie Colonel genannt vun der nach jonker Lëtzebuerger Arméi an huet dem Prënz Félix spéider bei der Generalinspektioun assistéiert.

Eréischt am Juni 1947 huet hien d'Irish Guards verlooss.

Den 21. August 1984 gouf hien zum Colonel vum Regiment vun den Irish Guards an de 17. Mäerz 1995 zum Éieregenerol vun der englescher Arméi ernannt.

De Grand-Duc Jean war mat ville lëtzebuergeschen an auslännesche Medailen ausgezeechent. Hien hat ënner anerem déi folgend militäresch Dekoratiounen:

• Croix de Guerre Luxembourgeoise avec Palme
• Silver Star Medal (USA)
• Croix de Guerre Française
• Croix de Guerre Belge 1940 avec Palme
• Oorlogsherinneringskruis (Holland)
• 1939–1945 Star (GB)
• France and Germany Star (GB)
• Defence Medal (GB)
• War Medal 1939–1945 (GB).

An engem Artikel mam Titel "A Colonel's Story" am Irish Guards Journal Nr. 58 vun 1999 huet de Grand-Duc Jean vu senger Bedeelegung um Zweete Weltkrich erzielt.

Hien hat d'Éierepresidence vun de Veteranen a vun der Unio'n (Union des mouvements de la Résistance luxembourgeoise) an huet sech doriwwer eraus als Éierepresident bei de Pupilles de la Nation engagéiert.

Den 9. Abrëll 1953 huet den Ierfgroussherzog Jean sech an der Kathedral vu Lëtzebuerg mat der Prinzessin Joséphine-Charlotte vun der Belsch bestuet. Um Schlass zu Betzder hunn den Ierfgroussherzog an d'Ierfgroussherzogin eng Famill gegrënnt an d'Prinzessin Marie-Astrid (1954), de Prënz Henri (1955), de Prënz Jean (1957), d'Prinzessin Margaretha (1957) an de Prënz Guillaume (1963) koumen do op d'Welt.

Vun 1951 bis 1961 war den Ierfgroussherzog Member vum Staatsrot, wat him erméiglecht huet, seng Kenntnisser iwwer dat politescht Liewe vum Land ze verdéiwen.

Den 28. Abrëll 1961 huet d'Grande-Duchesse Charlotte de Prënz Jean zu hirem Lieutenant-Représentant ernannt.

Den 12. November 1964 huet d'Grande-Duchesse Charlotte wärend enger Zeremonie am Palais hir Ofdankungserkläerung ënnerschriwwen, mat där si, no 45 Joer um Troun, zugonschte vun hirem Jong op d'Kroun verzicht huet.

De selwechten Dag war déi feierlech Vereedegung vum Grand-Duc Jean an der Chamber. A senger éischter Ried als Grand-Duc sot hien:

Déi groussherzoglech Koppel huet sëlleg Staatsvisitte gemaach, sou zum Beispill an de Vatikan (1965), a Brasilien (1965), an England (1972), an d'U.D.S.S.R. (1975), an Tunesien (1975), an de Senegal (1977), a China (1979), souwéi an Amerika (1984), fir der nëmmen e puer ze nennen. Fir de Grand-Duc Jean war d'Staatsvisitt an Amerika am November 1984 "een aussepolitescht Evenement vun aussergewéinlecher Bedeitung". Esou huet d'Koppel dozou bäigedroen, d'Bezéiungen zu ville Länner ze stäerken, a si hunn doriwwer eraus och 39 Staatsvisitten zu Lëtzebuerg empfaang.

Nieft hire representativen Aufgaben am Ausland hunn de Grand-Duc Jean an d'Grande-Duchesse Joséphine-Charlotte stänneg de Kontakt mat der Bevëlkerung vu Lëtzebuerg gesicht. Wärend de Staatschef senger Flicht nokënnt, sech den Erausfuerderungen a Chancë vu Lëtzebuerg unzehuelen, ass d'Grande-Duchesse Joséphine-Charlotte am kulturellen a soziale Beräich ganz aktiv.

Den 22. November 1957 krut hien den Éierendoktertitel vun der Universitéit Stroossbuerg an de 6. Mee 1979 dee vun der Universitéit vu Miami. Doriwwer eraus war de Grand-Duc Jean Éierepresident a Member vum Lëtzebuerger Olympia- a Sportkommitee (COSL – Comité olympique et sportif luxembourgeois) an zanter 1998 Éierendoyen vum Internationalen Olympesche Kommitee (IOC).

Säin Engagement fir d'Scouten

Seng Verbindung zu de Scouten huet wärend méi wéi 80 Joer bestanen. Hie gouf den 28. Oktober 1945, nom Zweete Weltkrich, zum Chef-Scout ernannt. E puer Joer virdrun, am Februar 1939, war de Prënz Jean groussherzogleche Kommissär vun de Lëtzebuerger Scoute ginn.

Hien huet vill Sëtzunge vum LBSA-Kommitee (Luxembourg Boy Scout Association) geleet a war bei Manifestatiounen an Aktivitéiten dobäi, dorënner och de Jubica 82, en internationale Camp zu Betzder, dee méi wéi 3.300 Scouten aus 24 Länner a véier Kontinenter zesummebruecht hat. 1995 krut hien de Bronze Wolf, "als Unerkennung fir aussergewéinlech Verdéngschter". Dat ass déi héchsten Auszeechnung, déi de Kommitee vun der Weltorganisatioun vun de Scoute ka verginn.

Nach e puer Woche viru sengem Doud am Joer 2019 huet de Grand-Duc Jean sech et net huele gelooss, den 1. Mäerz un der Séance académique zum 100-järege Bestoe vun de Lëtzebuerger Scouten deelzehuelen, zesumme mat sengem Jong, dem Grand-Duc Henri.

25. Trounjubiläum vum Grand-Duc Jean

Den 13., 14. a 15. November 1989 huet d'Lëtzebuerger Vollek de 25. Trounjubiläum vum Grand-Duc Jean gefeiert. De 14. November 1989 war an der Chamber e Festakt, bei deem de Premierminister Jacques Santer sot, dass:

"Eis Dynastie ass ee vun de Piliere vun eiser Existenz an eng vun den zolitte Garantië fir d'Souveränitéit vum Land."

"Déi konstitutionell Monarchie, déi mir eis aus fräie Stécker ginn hunn, huet sech fir Lëtzebuerg als Seegen erausgestallt, well déi Famill, déi dës grondleeënd Entscheedung dréit, gewisen huet, dass si a jidder Hisiicht hirer nobler, wann och net einfacher Aufgab, gewuess ass."

De Règne vum Grand-Duc Jean war eng vun de bléiendsten Zäiten, déi de Grand-Duché jee erlieft huet. Obschonn et keng sou markant Ereegnesser wéi ënner senger Mamm, der Grande-Duchesse Charlotte, gi sinn, hunn d'Aktivitéite vum politeschen, wirtschaftlechen a soziale Liewen zur Stabilitéit vum Land bäigedroen. De Grand-Duc Jean an d'Grande-Duchesse Joséphine-Charlotte hunn de fundamentale Bäitrag vun der Dynastie zur Eenheet a Stabilitéit vu Lëtzebuerg bewisen.

Ofdankung vum Grand-Duc Jean

De 4. Mäerz 1998 huet de Grand-Duc Jean säi Jong Henri zum Lieutenant-Représentant ernannt a geet domat dee selwechte Wee wéi seng Mamm. De 24. Dezember 1999 huet de Grand-Duc Jean, no bal 36 Joer Règne, seng Ofdankung zu Gonschte vum Ierfgroussherzog Henri ugekënnegt.

Um Virowend vu senger Ofdankungszeremonie huet de Grand-Duc Jean eng Ried gehalen:

No der Ënnerschrëft vum Ofdankungsarrêté de 7. Oktober 2000 huet de Premierminister Jean-Claude Juncker eng besonnesch beweegend Ried gehalen, an där hien de Grand-Duc Jean an d'Grande-Duchesse Joséphine Charlotte gewierdegt huet. "Dir sidd e geruede Wee gaangen" an "d'Grande-Duchesse war Är treiste Mataarbechterin". Un d'Adress vum Grand-Duc Jean sot de Premierminister: "Dir sidd ee vun eis an hutt eis ni den Androck ginn, datt Dir anescht sidd ewéi mir. (…) Mir waren a sinn houfreg op Iech."

De Grand-Duc Jean an d'Grande-Duchesse Joséphine-Charlotte hu sech op Schlass Fëschbech zréckgezunn. Mee knapp fënnef Joer no der Ofdankung vum Grand-Duc Jean stierft d'Grande-Duchesse Joséphine-Charlotte no laanger Krankheet am Joer 2005 am Alter vu 77 Joer. Am selwechte Joer gouf d'Philharmonie vu Lëtzebuerg ageweit an offiziell "Salle de concerts Grande-Duchesse Joséphine-Charlotte" genannt.

Och no senger Ofdankung huet de Grand-Duc Jean nach u wichtegen Evenementer deelgeholl, wéi z. B. der Commemoratiounsfeier fir de 70. Joresdag vun der Landung an der Normandie de 6. Juni 2014 zu Ouistreham. Hie war deen eenzege vun de Staatscheffen, dee selwer un de Kämpf deelgeholl hat.

Säi 95. Gebuertsdag gouf grouss gefeiert. Beim Galaconcert an der Philharmonie 2016 waren e puer honnert Perséinlechkeeten aus Politik, Wirtschaft a Kultur souwéi aus anere Kinnekshaiser dobäi.

De Grand-Duc Jean huet weiderhi Gäscht op Schlass Fëschbech empfaang, wéi zum Beispill Ministere vun der Lëtzebuerger Regierung oder 2016 eng Delegatioun vum Nationalmusée fir Militärgeschicht.

Hie war och bei der Entrevue mat der däitscher Bundeskanzlerin Angela Merkel am Januar 2017 am groussherzogleche Palais dobäi a wollt sech d'Honnertjoerfeier vun de Lëtzebuerger Scouten am Mäerz 2019 net entgoe loossen, well de Scoutismus him zäitliewens um Häerz louch.

Am héijen Alter ass hien net méi sou dacks gereest, ausser fir déi groussherzoglech Famill an der Summervakanz zu Cabasson ze besichen.

Als Naturfrënd huet de Grand-Duc sech fir d'Ëmweltproblemer an de Schutz vu Flora a Fauna intresséiert. Nodeems hien net méi am Amt war, huet hie profitéiert, duerch säi Land ze reesen, Kierchen a Kapellen ze besichen, an duerch d'Wéngerte laanscht d'Musel an duerch d'Bëscher ze wanderen. Eng vun senge léifste Plaze waren d'Naturschutzgebitt zu Rëmerschen, wou d'Observatioun vu Waasservigel hie faszinéiert huet, an d'Misärsbréck zu Esch-Sauer mat hirem herrleche Bléck op de Séi. De Mouer "Misärsbréck" ass en Natur- a Vulleschutzgebitt, wou hie gären higaangen ass. Mat Leidenschaft huet hien den Tour de Luxembourg verfollegt a mat Begeeschterung huet hie seng Zäit mat Fotografie a Molerei verbruecht.

De Grand-Duc Jean hat 21 Enkelen an 20 Urenkelen.

Hie krut Mëtt Abrëll 2019 eng Longenentzündung an ass den 23. Abrëll 2019 gestuerwen.

An engem Bréif, deen hien de 4. Mee 2019 un d'Lëtzebuerger Vollek geriicht huet, würdegt de Grand-Duc Henri säi Papp als "eng Persoun mat eminent positivem Charakter", deen "trotz der schwéierer Laascht, déi hie mat Weisheet a groussem Flichtbewosstsi gedroen huet, senger Famill géintiwwer ganz opmierksam bliwwen ass." Hien huet geschwat "vun der déiwer Léift, déi hie fir säi Land hat, der grousser Verbonnenheet zu senge Landsleit an hirer Eenheet" an datt säi Papp "houfreg war, wéi en de Fortschrëtt vu sengem Land an de leschte Joerzéngte gesinn huet".

D'Regierung hat zéng Deeg Staatstrauer ausgeruff, déi mat der offizieller Trauerfeier de 4. Mee an der Kathedral vu Lëtzebuerg op en Enn goung, dat a Presenz vu sellëgen nationalen an internationalen Autoritéiten a Membere vun de Kinneksfamillen aus Europa an anere Länner.

D'stierflech Iwwerreschter vum Grand-Duc Jean goufen an engem Cortège vu Schlass Bierg an de groussherzogleche Palais iwwerfouert, wou hie bis de Virowend vum Begriefnes opgeboort gouf. Dausende Leit koumen, fir dem Grand-Duc Jean déi lescht Éier ze erweisen.