D’Grande-Duchesse Charlotte

D'Grande-Duchesse Charlotte Adelgonde Elisabeth Marie Wilhelmine vu Lëtzebuerg, Herzogin vun Nassau, ass déi zweet Duechter vum Grand-Duc Guillaume IV. an der Grande-Duchesse Marie Anne, gebuere Prinzessin vu Bragança. Si war Grande-Duchesse vun 1919 bis zu hirer Ofdankung am Joer 1964.

Aus hirem Bestietnes mam Prënz Félix vu Bourbon-Parma krut si sechs Kanner:

• De Prënz Jean (1921-2019),
• d'Prinzessin Elisabeth (1922-2011),
• d'Prinzessin Marie-Adélaïde (1924-2007),
• d'Prinzessin Marie-Gabrielle (1925-),
• de Prënz Charles (1927-1977),
• d'Prinzessin Alix (1929-2019).

Si ass den 9. Juli 1985 um Schlass Fëschbech gestuerwen.

Hir Kannerzäit huet si op Schlass Bierg a Schlass Hohenburg verbruecht. D'Prinzessin Charlotte krut keng speziell Ausbildung als Virbereedung op hir Aufgaben als zukünfteg Grande-Duchesse, mee zesumme mat hire fënnef Schwëstere war si déi éischt Generatioun, déi d'Lëtzebuerger Sprooch a Kultur geléiert huet.

E puer Deeg virun hirem 23. Gebuertsdag koum d'Charlotte, no der Ofdankung vun hirer Schwëster Marie-Adélaïde, op den Troun. De 15. Januar 1919 huet si virun enger Delegatioun vun der Chamber hiren Eed um Schlass Bierg ofgeluecht. Den Dag virdrun hat d'Chamber mat 30 Stëmme géint 19 fir d'Vereedegung gestëmmt.

Den 18. Januar huet si eng Proklamatioun erausginn, an där stoung:

Dës Wierder weise kloer, datt d'Grande-Duchesse Charlotte gewëllt war, déi politesch Muechtverhältnisser ze respektéieren an domat iwwer dem politesche Liewen ze waachen. Doriwwer eraus iwwerwënnt si déi Barrièren, déi de germanophillen Entourage nach tëscht der Grande-Duchesse Marie-Adélaïde an dem Lëtzebuerger Vollek oprechterhalen hat. Si war déi éischt Herrscherin, déi sech op Lëtzebuergesch un d'Bevëlkerung adresséiert huet.

Néng Méint méi spéit, den 28. September 1919, gouf den duebele Referendum iwwer déi wirtschaftlech Ausriichtung vum Land (Wirtschaftsunioun mat Frankräich oder der Belsch) an iwwer d'Fro vun der Staatsform ofgehalen. D'Resultat war e klore Vott fir d'Bäibehale vun der Dynastie ënner der Grande-Duchesse Charlotte (77,8% vun de gültege Stëmmen), déi sech dunn op eng duebel Legitimatioun stäipe konnt, eng verfassungsméisseg an eng demokratesch.

De 6. November 1919 bestuet si de Prënz Félix vu Bourbon-Parma zu Lëtzebuerg. Et war déi éischt Hochzäit vun engem Member vun der groussherzoglecher Famill, déi zu Lëtzebuerg gefeiert ginn ass, a si huet dozou bäigedroen, déi groussherzoglech Famill e bësse méi fest an den Häerzer vun de Lëtzebuerger ze verankeren.

D'Zäit tëschent den zwee Weltkricher war virun allem duerch de Bäitrëtt vu Lëtzebuerg zum Vëlkerbond (Société des nations) am Dezember 1920 an duerch d'Grënnung vun der belsch-lëtzebuergescher Wirtschaftsunioun (Union économique belgo-luxembourgeoise, UEBL) am Joer 1921 gepräägt. Lëtzebuerg bréngt et fäerdeg, d'Weltwirtschaftskris ze meeschteren, déi d'Land getraff hat. D'Regierung vum Joseph Bech mécht eng aktiv Aussepolitik, déi Lëtzebuerg et erméiglecht, sech eng stabil Positioun op der internationaler Bün ze sécheren.

An de Joren duerno geléngt et der Grande-Duchesse Charlotte mat vill Fangerspëtzegefill de Respekt vum Lëtzebuerger Vollek ze kréien. Hiert Wiesen, hir Eleganz an Einfachheet, verbonne mat hirer Schéinheet, hirem Humor an Urteelsverméigen, hunn hir op eng bewonnerenswäert Aart a Weis gehollef bei hirem Beméien, Mënschen zesummenzebréngen.

D'Schafe vun enger staarker Verbindung zur Bevëlkerung

Si konnt ënner neie Konditiounen handelen, déi duerch d'Verfassungsrevisioun vun 1919 geschafe goufen. D'Virrechter vun der Kroun goufen nei definéiert an agegrenzt. D'Souveränitéit louch deemno net méi an der Persoun vum Grand-Duc, mee an der Natioun. D'Pouvoire vum Grand-Duc ware beschränkt op "déi, déi him formell duerch d'Verfassung an déi besonnesch Gesetzer zougewise waren". Doduerch gëtt all perséinlech Politik onméiglech gemaach.

Als Folleg heivun huet d'Charlotte net an der Ministerkris vun 1925 an den Evenementer vun 1937 ëm d'Gesetz vum Uerdnungsrecht agegraff. Doriwwer eraus huet si vun 1926 bis zum Enn vun hirer Herrschaft en häerzlecht a vertrauensvollt Verhältnis zum Regierungspresident Joseph Bech gehat.

Mëtt den 1930er-Jore gouf d'Gefor vun engem Krich nees méi grouss. Duerch eng gefaarten Annexioun duerch Nazi-Däitschland hunn d'Lëtzebuerger e patriotescht Gefill entwéckelt, an deem d'Dynastie en zentrale Stellewäert hat.

Wärend de Feierlechkeete zur Honnertjoerfeier vun der Onofhängegkeet am Joer 1939, stoung d'Grand-Duchesse Charlotte am Mëttelpunkt vun de Festivitéiten, souwuel an der Haaptstad wéi och an de Kantonshaaptstied.

Den 22. Abrëll 1939 dréckt si virun der Chamber hire Glawen an d'Zukunft vum Land mat dëse Wierder aus:

Den 1. September 1939 ass Däitschland a Polen agefall an 8 Méint méi spéit hunn d'Truppen déi waffefräi Neutralitéit vu Lëtzebuerg verletzt. An der Nuecht vum 9. op den 10. Mee 1940 sinn déi Däitsch an de Grand-Duché agefall. Den Dag virdru gouf op engem aussergewéinleche Ministerrot an der Haaptstad decidéiert, datt déi groussherzoglech Famill Lëtzebuerg verloosse géif, fir sech dem Iwwergrëff vun den Däitschen ze entzéien a sech ënner de Schutz vu Frankräich ze stellen. D'Grande-Duchesse Charlotte huet gesot, dat wär eng "schwéier, awer noutwenneg Entscheedung". Si an hir Regierung hu sech domat dem alliéierte Lager ugeschloss.

Vu Frankräich aus hu si missen eng laang Rees duerch Spuenien, Portugal, Amerika, Groussbritannien a Kanada untrieden. Nazi-Däitschland huet probéiert, si dozou ze beweegen, zréck an de Grand-Duché ze kommen, mee si huet geäntwert: "Mäin Häerz seet Jo, mee mäi Verstand seet Neen". D'Grande-Duchesse bedauert d'Tatsaach, datt si d'Lëtzebuerger doheem net ënnerstëtze kann, si huet awer erkannt, datt si hinnen aus der Friemd besser dénge kann.

Den offizielle Sëtz vun der Lëtzebuerger Regierung gouf zu London ageriicht. 1941 ass d'Grande-Duchesse dohinner geplënnert an huet d'Lëtzebuerger zum Widderstand géint déi däitsch Besatzung opgeruff. D'Grande-Duchesse huet sech zanter 1940 iwwer BBC un d'Lëtzebuerger Vollek adresséiert. Hir Ried vum 5. September 1940 demonstréiert hir Solidaritéit:

Mee net nëmmen d'Grande-Duchesse war an de Krich involvéiert: Wärend hire Mann, de Prënz Félix, am Nordkommando vun der brittescher Arméi gedéngt huet, huet hire Jong, den Ierfprënz Jean, sech de britteschen Irish Guards ugeschloss an u verschiddene Gefechter deelgeholl.

Och Membere vun der Famill hunn ënner dem Joch vun Nazi-Däitschland gelidden. Hir Schwëster, d'Prinzessin Antonia vu Lëtzebuerg, d'Fra vum Prënz Rupprecht vu Bayern, gouf fir d'éischt op Dachau an duerno op Flossenburg deportéiert, wou si gepéngegt ginn ass a sech ni méi erholl huet.

Zesumme mat der Regierung setzt d'Grande-Duchesse sech fir d'Unerkennung vun der Onofhängegkeet vu Lëtzebuerg an. Si trëfft sech eng etlech Kéiere mam amerikanesche President Franklin D. Roosevelt a reest duerch Amerika, fir ze probéieren, déi amerikanesch Bierger vun engem Krichsantrëtt ze iwwerzeegen. Bei hirer Arrivée zu New York, de 4. Oktober 1940, erkläert si:

"Wann ech mäi Fouss op amerikanesche Buedem setzen, sinn ech glécklech, ënner Mënschen aus de Vereenegte Staaten ze sinn, déi, ënner der opgekläerter Féierung vum President Roosevelt, sech dozou beruff fillen, d'Fräiheet an d'Gerechtegkeet ze behidden. D'Erklärung vum President Roosevelt, datt d'Vereenegt Staaten nimools wäerte gewaltsam erreechten territorial Verännerungen unerkennen, ass e staarken Trouscht fir déi Kleng an déi Schwaach. Meng éischt Flicht wäert et sinn, dem President Roosevelt fir all dat Merci ze soen, wat hie scho fir mäi Land gemaach huet. "

Am September 1944 huet de Prënz Jean, a Begleedung vu sengem Papp, un der Befreiung vum Grand-Duché duerch déi alliéiert Truppen deelgeholl. Mee déi däitsch Besatzung huet tëscht dem 16. Dezember 1944 an dem 23. Januar 1945 d'Ardennenoffensiv duerchgezunn, déi den Norden an Oste vum Grand-Duché verwüüst huet.

Wéi se de 14. Abrëll 1945 erëmkoum, gouf d'Grande-Duchesse begeeschtert vun de Leit empfaangen, déi an hir méi wéi nëmmen eng Herrscherin gesinn hunn, si war elo d'Symbol vum Widderstand vum Land an d'Beschützerin vum Lëtzebuerger Vollek. Andeems si déi vum Krich zerstéiert Regioune besicht huet, huet si d'Gefill vun der Solidaritéit am Land gestäerkt.

Den 12. November 1964, no 45 Joer um Troun, dankt si zu Gonschte vun hirem eelste Jong Jean of an zitt sech op d'Schlass Fëschbech zréck.

Si huet Gedichter op Englesch, Franséisch an Däitsch geschriwwen. Si hat och eng richteg Begabung fir Molerei, Zeechnen a Musek. Si hat eng Leidenschaft fir hire Gaart an d'Blummen, an de Kontakt mat der Natur war fir si immens wichteg. Si huet hire grousse Sënn fir d'Ëmwelt un hir Famill viruginn, deen och beim Grand-Duc Henri a beim Prënz Guillaume ze gesinn ass.

Si ass den 9. Juli 1985 am Alter vun 89 Joer gestuerwen, fofzéng Joer nom Prënz Félix.

Zu hirem Gedenke gouf op der Clairefontaines-Plaz en Denkmal opgeriicht, wat d'Léift vun de Lëtzebuerger zu hir weist. Déi 2,75 Meter héich Bronzestatu vum franséische Sculpteur Jean Cardot gouf den 29. Abrëll 1990 ageweit.

Fir den 100. Joresdag ze feieren, wou si op den Troun koum, a fir seng Groussmamm ze éieren, huet de Grand-Duc Henri 2019 d'Bevëlkerung op d'Virféierung vum Film "Léif Lëtzebuerger" an d'Philharmonie agelueden. De Film, deen 2014 erauskoum, erzielt vum groussen Asaz vun der Grande-Duchesse Charlotte wärend dem Zweete Weltkrich an hirem Kampf fir d'Lëtzebuerger Vollek an d'Onofhängegkeet vum Land.