D’Grande-Duchesse Charlotte, eng emblematesch Figur vun der Monarchie, ass ontrennbar mat der Lëtzebuerger Onofhängegkeet verbonnen – vum Referendum vun 1919 iwwer d’Befreiung vun 1944 bis zu der floréierender Nokrichszäit. Mat méi ewéi fënnefavéierzeg Joer um Troun ass hir Herrschaft déi längsten – a vläicht déi markantsten – an der Geschicht vun eiser nationaler Dynastie.

Vu Klengem un trëtt d’Charlotte an der Ëffentlechkeet op, esou zum Beispill beim Blummefest, dat vum Comité “Luxembourg-Attractions“ organiséiert gouf, oder och nach bei der Aweiung vum Monument zum Gedenken un den Adolph zu Wiesbaden. Kuerz nodeem den Troun am Joer 1912 op d’Marie-Adelaïde iwwergaangen ass, ass déi groussherzoglech Famill mat staarke politesche Spannungen a mat den Ëmwälzungen am Zesummenhang mam Amarsch vun den däitschen Truppen am August 1914 konfrontéiert. De Krich zwéngt d’Charlotte, sech mat der Realitéit vun de politeschen Intrigen auserneenzesetzen, e Beweis dofir ass zum Beispill en ofgefaangenen Telegramm vum Prënz Félix vu Bourbon-Parma, hire spéidere Mann, dee vun der parlamentarescher Oppositioun mëssbraucht gouf, fir si ze diskreditéieren.

No der Ofdankung vun hirer Schwëster gëtt d’Charlotte de 14. Januar 1919 am Alter vun nëmmen 23 Joer Grande-Duchesse vu Lëtzebuerg. D’Regierung Reuter hofft, mat dëser neier Herrscherin d’Spannunge souwuel am Land wéi och um internationale Plang ze entschäerfen, nodeem d’Muechte vun der Entente hiert Mësstrauen opgrond vun de scheinbar pro-däitsche Sympathië vum Marie-Adelaïde zum Ausdrock bruecht haten.

D’Charlotte, huet sech dozou entschloss, d’Lëtzebuerger nees mateneen ze versönen. Si ass mat enger delikater politescher Situatioun konfrontéiert: Den Ufank vun hirer Herrschaft ass markéiert vu groussen Erausfuerderungen, engersäits den annexionistesche Pretentioune vun der Belsch, anerersäits engem republikaneschen Afloss a gewësse Milieue vun der Bevëlkerung. Trotz dësen Hindernisser bestätegt de Referendum vun 1919 d’Verbonnenheet vun der Bevëlkerung mat der Monarchie a festegt d‘Legitimitéit vum Charlotte hirer Herrschaft.

Dëst Bestietnes ass immens wichteg, fir de Fortbestand vun der Dynastie ze sécheren, a markéiert déi international Unerkennung vum Charlotte hirer Herrschaft. Trotz dem eendeitege Resultat vum Referendum bleift d’international Unerkennung vun der Grande-Duchesse als Staatscheffin nämlech weiderhin ongewëss. Bei der Hochzäit awer schéckt dat brittescht Kinnekshaus onerwaart en offizielle Vertrieder, fir bei de Feierlechkeeten derbäi ze sinn, a leet mat dësem Gest de Prozess vun der Unerkennung vum monarchesche Lëtzebuerger Regime an d’Weeër.

Déi groussherzoglech Koppel installéiert sech op Schlass Bierg, wou hiert éischt d’Kand, de Prënz Jean, de 5. Januar 1921 op d’Welt kënnt. Zesumme mat hirem Mann an op de wuel iwwerluechte Rot vun hirem Premier, dem Emile Reuter, hi setzt d’Grande-Duchesse sech aktiv dofir an, d’Monarchie ze moderniséieren a se méi déif an der Lëtzebuerger Identitéit ze verankeren. Esou entléisst d’Charlotte déi däitsch Würdenträger aus hirem Hofstaat an ersetzt se duerch Lëtzebuerger. Hir virsiichteg Approche an hir perséinlech Beméiungen droen och zu der Versönung vun den opposéierte politesche Lagere bäi, esouguer a Stied ewéi Esch-Uelzecht, an deenen eng republikanesch Gesënnung besteet.

D’Fäegkeet vum Charlotte, eng gewëssen Distanz zu der Politik ze halen, déi national Eenheet ze fërderen a gläichzäiteg hir Muecht an de strikte Limitte vun der Verfassung auszeüben, dréit dozou bäi, datt si ëmmer méi beléift gëtt. Am Fréijoer 1939 hunn d’Lëtzebuerger bei de Feierlechkeete fir den 100. Joresdag vun der Onofhängegkeet d’Geleeënheet, hir déif Verbonnenheet mat der Dynastie a méi genee mat der Grande-Duchesse zum Ausdrock ze bréngen.

Donieft ënnersträichen offiziell Visitte vun de Weltausstellungen zu Bréissel am Joer 1935 an zu Paräis am Joer 1937 d’Affirmatioun vu Lëtzebuerg op der internationaler Bün. D’Prënze Jean a Félix knëppe bei hirer Visitt vun der Weltausstellung zu New York am Joer 1939 och Kontakter mat den amerikaneschen Autoritéiten, wärend et op der Ostgrenz vum Land zu ëmmer méi Tëschefäll kënnt an den Ugrëff vun den Nazien imminent ass.

Mam Ugrëff op Polen den 1. September 1939 léist Nazidäitschland den Zweete Weltkrich aus. Aacht Méint méi spéit, an der Nuecht vum 9. op den 10. Mee 1940, falen déi däitsch Truppen a Lëtzebuerg an. Well d’Offensiv esou séier virukënnt, entscheeden d’Grande-Duchesse, hir Famill an d’Regierung sech fir den Exil a loosse sech fir d’éischt um Schlass La Celle-Saint-Cloud bei Paräis an duerno um Schlass Lamonzie-Montastruc an der Dordogne nidder.

Vu Frankräich aus setze si dann hir beschwéierlech Rees duerch Spuenie bis a Portugal fort, wou de Konsul Manuel Ribeiro do Spirito Santo Silva hinne seng Ënnerstëtzung ubitt. An der Tëschenzäit bekräftegt d’Lëtzebuerger Chamber ënner der Presidence vum Emile Reuter hir Fidelitéit géintiwwer der Grande-Duchesse, der Garantin vun der Lëtzebuerger Onofhängegkeet. Et gëtt bericht, datt si deenen, déi si zu engem Retour op Lëtzebuerg beweege wollten, geäntwert huet:

Mat der Interventioun vum amerikanesche President Franklin Delano Roosevelt, deem d’Lëtzebuerger Saach um Häerz läit, hëlt den Exil eng decisiv Tournure. Hie stellt der groussherzoglecher Famill d’Krichsschëff USS Trenton zur Verfügung an erlaabt esou de groussherzogleche Kanner an hirem Papp, Zouflucht an Amerika ze fannen. De 25. Juli 1940 leet d’Schëff zu Annapolis un. A Begleedung vum Joseph Bech, hirem Ausseminister, fiert d’Charlotte an enger éischter Phas op London, wou si sech um Mikro vun der BBC eng éischte Kéier un d’Lëtzebuerger adresséiert. 

Bei hirer Arrivée an Amerika am Oktober 1940 kënnt d’Grande-Duchesse nees mat hirer Famill zesummen an installéiert sech duerno a Kanada, e Land, dat méi kompatibel mat der amerikanescher Neutralitéit ass an et gläichzäiteg erméiglecht, enk Verbindunge mat der Lëtzebuerger Diaspora, besonnesch an de Staate vum Mëttlere Westen, oprechtzeerhalen. Zu Montreal gëtt si esou zu engem aktive Symbol vum moralesche Widderstand. 1942 gëtt si an d’Wäisst Haus agelueden a kritt déi perséinlech Ënnerstëtzung vum President, deen d’Roll vu Lëtzebuerg am Nokrichs-Europa ervirhiewt.

Fir d’Ëffentlechkeet fir d’Saach vum Lëtzebuerger Vollek ze sensibiliséieren, ënnerhëlt d’Grande-Duchesse Charlotte doropshin e puer sougenannte Goodwill-Tours an Amerika an a Kanada, bei deene si vill ëffentlech Rieden hält, Interviewen um Radio gëtt an diplomatesch Kontakter knëppt.

Si beandrockt déi nordamerikanesch Press mat hirer Éierlechkeet an Einfachheet, an hiren Engagement dréit dozou bäi, datt Lëtzebuerg am Bewosstsi vun den Alliéierte bleift. Zu hirer Éier ass op engem amerikaneschen Timber, deen 1943 erauskënnt, de Lëtzebuerger Fändel duergestallt.

Den 10. September 1944 gëtt déi lëtzebuergesch Haaptstad befreit. De Retour vum Prënz Félix a vum Prënz Jean, déi der brittescher Arméi bäigetruede waren, léist bei der Bevëlkerung vill Freed aus. D’Grande-Duchesse Charlotte, déi nach am Ausland ass, gëtt mat grousser Ongedold erwaart. Si kënnt schliisslech de 14. Abrëll 1945 mat engem Fliger, deen de Generol Eisenhower zur Verfügung gestallt huet, op Lëtzebuerg zeréck. Mat hirem Retour, bei deem si vun enger immenser Mënschemass begréisst gëtt, gëtt di national Souveränitéit nees hiergestallt.

Lëtzebuerg huet am Krich gelidde wat d’Land dozou brengt, fir säin Neutralitéitsprinzip opzeginn an eng nei Arméi op d’Been ze stellen. D’Monarchie hirersäits geet gestäerkt aus dësem Konflikt ervir. Verkierpert gëtt si vun der Figur vum Charlotte, déi vun elo un als Stëmm vun der Natioun an als Galiounsfigur vum Widderstand géint den Nazigéigner aus dem Ausland eraus unerkannt ass.

An hirer Ried, déi si de 16. Abrëll 1945 an der Chamber hält, würdegt si de Courage vun der Lëtzebuerger Bevëlkerung mat dëse Wierder:

1956 kritt d’Grande-Duchesse vum Poopst Pius XII. déi Gëlle Rous als Unerkennung fir hir déif Spiritualitéit an hiert couragéiert Verhale wärend dem Zweete Weltkrich iwwerreecht. Doriwwer eraus ënnerhëlt si an den 1950er- an 1960er-Joren ëmmer méi offiziell Visitten an d’Ausland, fir d’Stellung vu Lëtzebuerg op der internationaler Bün ze stäerken. Dës Staatsvisitte limitéieren sech net méi op d’Nopeschlänner, mee si féiere bis op déi aner Säit vum Atlantik. Ënner der Herrschaft vum Charlotte engagéiert sech Lëtzebuerg och bei den éischte Schrëtt vum Neesopbau an Europa, ënner anerem mat der Installatioun vum Europäesche Geriichtshaff an der Haaptstad vum Grand-Duché.

1961 gëtt dann och den Ordre de Mérite du Grand-Duché de Luxembourg an d’Liewe geruff, fir dem Gefill vun enger nationaler Renaissance, dat zanter dem Enn vum Zweete Weltkrich virherrscht, Rechnung ze droen. Den 28. Abrëll vum selwechte Joer ernennt d’Charlotte hire Jong, den Ierfgroussherzog Jean, zum Lieutenant-Représentant an huet domadder eng progressiv Iwwerdroung vun der Kroun ageleet.

1963 erfëllt d’Grande-Duchesse hir lescht grouss offiziell Engagementer, dorënner am Mee eng Visitt an Amerika, wou si bei de President John F. Kennedy invitéiert ass. Am Oktober gëtt si och vum franséische President Charles de Gaulle empfaangen, deem si hir déif Dankbarkeet ausdréckt:

No 45 Joer Herrschaft kënnegt d’Grande-Duchesse den 21. Mäerz 1964 hir Ofdankung un; den 11. November 1964 riicht si sech un d’Natioun, fir hiert Vertrauen an d’Zukunft vum Land ënner der Leedung vun hirem Jong auszedrécken. Den Dag duerno, den 12. November, fënnt déi formell Ofdankung am groussherzogleche Palais statt, an de Grand-Duc Jean gëtt virun der Chamber vereedegt.

No hirem Réckzuch op Schlass Fëschbech verbréngt d’Grande-Duchesse Zäit mat hirer Famill a mat hirer Passioun fir Rousen ze ziichten. Si verfollegt weiderhi mat Interessi d’Entwécklung vum Land an hëlt och nach heiansdo u grousse Manifestatiounen deel. 1969 feiert si am Krees vun hire sechs Kanner, deenen hire Conjointen an hire siwenanzwanzeg Enkelkanner, hir Gëllen Hochzäit mam Prënz Félix, deen d’Joer dono stierft.

Obwuel si sech aus dem ëffentleche Liewen zeréckgezunn huet, bleiwen d’Lëtzebuerger hir ganz verbonnen, an esou gëtt och hiren 80. Gebuertsdag am Joer 1976 am grousse Stil gefeiert. Hire leschten ëffentlechen Optrëtt ass am Mee 1985, wou si de Poopst Jean-Paul II. begéint. Nëmmen e puer Woche méi spéit, den 9. Juli 1985, stierft si am Alter vun 89 Joer. Hiert Begriefnes, e reegelrecht nationaalt Evenement, bréngt sëlleg Memberen aus Kinnekshaiser an europäesch Würdenträger zesummen. Begruewe gëtt si an der groussherzoglecher Krypta vun der Kathedral vu Lëtzebuerg.